ଜାଣନ୍ତୁ କେଉଁଠୁ ଓ କେବେଠୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି ଗୁଲାବ ଜାମୁନ ?
ଯଦି ମିଠା ବିଷୟରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଏ ତେବେ ଗୁଲାବ ଜାମୁନର ନାମ ପ୍ରଥମେ ଆସେ । ଏହା ଅନେକ ଲୋକଙ୍କ ପ୍ରିୟ ମିଠା, ଯାହା ପିଲାମାନଙ୍କ ଠାରୁ ବୟସ୍କ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବହୁତ ଉତ୍ସାହରେ ଖାଇଥାଆନ୍ତି । ବିବାହ ହେଉ, ପାର୍ଟୀ କିମ୍ବା ଜନ୍ମଦିନ ହେଉ, ଗୁଲାବ ଜାମୁନ୍ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମୟରେ ଖାଦ୍ୟରେ ଖିଆଯାଏ । କିନ୍ତୁ ଆପଣ ଜାଣନ୍ତି କି ଏହି ମିଠା କିପରି ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଲା । ଭାରତ, ବିବିଧତାର ଦେଶ, ଏହାର ଅନନ୍ୟ ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ପରମ୍ପରା ପାଇଁ ସାରା ବିଶ୍ୱରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ । ବିବିଧତା ଏଠାରେ ସବୁକିଛିରେ ଦେଖାଯାଏ । ଏଠାରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଜ୍ୟର ନିଜର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପରିଚୟ, ଜୀବନଶୈଳୀ, ପୋଷାକ ଏବଂ ଉପଭାଷା ଅଛି । ଏହାର ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ପରମ୍ପରା ବ୍ୟତୀତ ଭାରତ ମଧ୍ୟ ଖାଦ୍ୟ ପାଇଁ ଜଣାଶୁଣା । ଏଠାରେ ଏପରି ଅନେକ ଖାଦ୍ୟ ଅଛି, ଯାହାର ସ୍ୱାଦ ଭାରତ ଏବଂ ବିଦେଶରୁ ଆସୁଥିବା ଲୋକମାନେ ବହୁତ ପସନ୍ଦ କରନ୍ତି । ମିଠା ଭାରତୀୟ ଖାଦ୍ୟର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଂଶ । ପ୍ରାୟତଃ ଲୋକମାନେ ଭୋଜନ ପରେ ମିଠା ଖାଇବାକୁ ପସନ୍ଦ କରନ୍ତି।
ଏଠାକାର ଲୋକମାନେ ବହୁତ ଉତ୍ସାହର ସହିତ ଜଲେବି, ଇମର୍ତ୍ତି ଏବଂ ବର୍ଫି ପରି ଅନେକ ମିଠା ଖାଇଥା’ନ୍ତି । ଗୁଲାବ ଜାମୁନ୍ ମଧ୍ୟ ଏହି ମିଠା ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ, ଯାହାକୁ ଅନେକ ଲୋକ ପସନ୍ଦ କରନ୍ତି । ଫଳ ଏବଂ ଫୁଲ ନାମରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଏହି ମିଠା ର ସ୍ୱାଦ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସୁନ୍ଦର । ଏହାର ଇତିହାସ ମଧ୍ୟ ସମାନ ଭାବରେ ଆକର୍ଷଣୀୟ । ଯଦି ଏହି ପ୍ରଶ୍ନ ପ୍ରାୟତଃ ଆପଣଙ୍କ ମନରେ ଆସେ ଯେ କେବେ ଏବଂ କିପରି ଗୁଲାବ ଜାମୁନ୍ ତିଆରି କରାଯାଇଥିଲା, ତେବେ ଆଜି ଏହି ଆର୍ଟିକିଲରେ ଆମେ ଆପଣଙ୍କୁ ଏହି ସୁସ୍ୱାଦୁ ମିଠା ର ଆକର୍ଷଣୀୟ ଇତିହାସ ବିଷୟରେ କହିବାକୁ ଯାଉଛୁ ।
ଏହିପରି ଗୁଲାବ ଜାମୁନ୍ ଆରମ୍ଭ କଲେ–
ଇତିହାସର ପୃଷ୍ଠାରେ ରେକର୍ଡ ହୋଇଥିବା ପରି, ଭାରତରେ ଉପସ୍ଥିତ ଥିବା ଅନେକ ଖାଦ୍ୟର ପରିଚୟ ମୋଗଲମାନଙ୍କ ନିକଟକୁ ଯାଇଥାଏ । ଗୁଲାବ ଜାମୁନ୍ ସହିତ ସମାନ ଘଟଣା ଘଟେ । ପ୍ରକୃତରେ, ଗୁଲାବ ଜାମୁନ୍ ମୋଗଲ ଶାସକ ଶାହାଜାହାନଙ୍କ ରୋଷେୟା ଉଦ୍ଭାବନ କରିଥିଲେ । ଗୁଲାବ ଜାମୁନ୍ ବିଷୟରେ ଏକ ପ୍ରାଚୀନ କାହାଣୀ ଅଛି । ଏହି କାହାଣୀ ଅନୁଯାୟୀ, ଶାହାଜାହାନଙ୍କ ରୋଷେୟା ଥରେ ଭୁଲରେ ମିଠା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ, ଯାହା ସେ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ନିକଟରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।
ଇରାନୀୟ ଖାଦ୍ୟ ଗୁଲାବ ଜାମୁନ୍ ଭାରତରେ ତିଆରି–
କୁହାଯାଏ ଯେ ଏହି ମିଠାଟି ପାରସ୍ୟର ମିଠା ଖାଦ୍ୟ ‘ଲୁକମାତ୍-ଅଲ-କାଡି’ ଦ୍ୱାରା ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଆଜି ଗୁଲାବ ଜାମୁନ୍ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା । ତେବେ ଏହାର କୌଣସି ସ୍ପଷ୍ଟ ପ୍ରମାଣ ନାହିଁ । ଖାଦ୍ୟ ଐତିହାସିକଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ ଗୁଲାବ ଜାମୁନ୍ 13 ଶତାବ୍ଦୀରେ ପାରସ୍ୟରେ (ବର୍ତ୍ତମାନର ଇରାନ) ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲେ, ଯେଉଁଠାରେ ଏହା ‘ଲୁକମାତ୍-ଅଲ-କାଡି’ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା । ଇରାନର ଥାଳି ତିଆରି କରିବା ପାଇଁ ମଇଦା ବଲକୁ ଘିଅରେ ଭଜାଯାଇ ତା’ପରେ ମହୁ କିମ୍ବା ଚିନି ରସରେ ବୁଡ଼ାଇ ଖାଇଲେ । ଏହି ଖାଦ୍ୟ ଦ୍ୱାରା ଅନୁପ୍ରାଣିତ ମିଠାକୁ ଭାରତର ଗୁଲାବ ଜାମୁନ୍ କୁହାଯାଏ ।
ଏହିପରି ଗୁଲାବ ଜାମୁନ ଭାରତରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲା–
ଇରାନ ପରେ ତୁର୍କୀରେ ମଧ୍ୟ ଏହି ମିଠା ତିଆରି ଆରମ୍ଭ ହେଲା, ଯାହା ପରେ ତୁର୍କୀ ଲୋକମାନଙ୍କ ଦ୍ବାରା ଭାରତକୁ ଅଣାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଏହିପରି ଇରାନର ‘ଲୁକମାତ୍-ଅଲ-କାଦି’ର ଏହି ମିଠା ଗୁଲାବ ଜାମୁନ୍ ହୋଇଗଲା । ଏହା ପ୍ରଥମେ ତତ୍କାଳୀନ ମୋଗଲ ଶାସକ ଶାହାଜାହାନଙ୍କ ସମୟରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ପ୍ରିୟ ମିଠା ହୋଇଗଲା । 17 ତମ ଶତାବ୍ଦୀରୁ, ଏହି ମିଠା ଧୀରେ ଧୀରେ ସାରା ଦେଶରେ ଲୋକପ୍ରିୟ ହେଲା ଏବଂ ଆଜି ମଧ୍ୟ ଅନେକ ଲୋକ ଏହାକୁ ବହୁତ ଭଲପାଇବା ସହିତ ଖାଆନ୍ତି । ଭାରତ ବ୍ୟତୀତ ଗୁଲାବ ଜାମୁନ୍ ମରିସସ୍, ଫିଜି, ଦକ୍ଷିଣ ଏବଂ ପୂର୍ବ ଆଫ୍ରିକାର କାରିବିଆନ୍ ଏବଂ ମାଲାୟ ଉପଦ୍ୱୀପରେ ମଧ୍ୟ ତିଆରି ହୋଇଛି ।
ସେଥିପାଇଁ ଏହାକୁ ଗୁଲାବ ଜାମୁନ୍ କୁହାଯାଏ–
ଏହି ଥାଳିର ନାମ ବିଷୟରେ କହିବାକୁ ଗଲେ ଗୁଲାବ ଜାମୁନ୍ ଦୁଇଟି ଶବ୍ଦ ଗୁଲ୍ ଏବଂ ଆବ୍ ଦ୍ୱାରା ଗଠିତ । ଏଠାରେ ଗୁଲ ଅର୍ଥ ଫୁଲ ଏବଂ ଆବର ଅର୍ଥ ଜଳ । ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠେ ଯେ ଗୁଲାବ ଜାମୁନ୍ ନାମକ ଏହି ମିଠା କାହିଁକି ? ବାସ୍ତବରେ, ଯେତେବେଳେ ଏହି ମିଠା ଭାରତକୁ ଆସିଲା, କିଛି ଲୋକ ଏହାକୁ ସୁଗନ୍ଧ ଦେବା ପାଇଁ ଚିନି ରସରେ ଗୋଲାପ ମିଶାଉଥିଲେ । ଏହି କାରଣରୁ, ‘ଗୁଲ୍’ ଏବଂ ‘ଆବ୍’କୁ ମିଶାଇ ଏହା ଗୋଲାପ ହୋଇଗଲା । ଏଥି ସହିତ, ଜାମୁନ୍ ପରି ଆକୃତି ହେତୁ ଏହି ଖାଦ୍ୟକୁ ‘ଗୁଲାବ ଜାମୁନ୍’ କୁହାଯାଉଥିଲା ।
